Foto: (c) Jean Cosyn
Monseigneur Kultuurkaffee doet het licht uit en trekt de deur achter zich dicht. Het gebouw ging al enkele jaren geleden tegen de vlakte, maar de geest van het KK dwaalde nog steeds over de campus. Hij luisterde naar de naam Niklaas Van den Abeele. Na 38 jaar trouwe dienst voor de cultuur op de VUB ruilt hij zijn coulissen aan de Triomflaan voor een plaats in de ere-GallerY.
Sommige artikels wil je absoluut zelf schrijven. Mijn respect voor de man die mij naar muziek leerde luisteren is groot, zeer groot. En ik weet dat ik niet alleen ben. Wie nostalgisch terugdenkt aan het Kultuurkaffee ziet automatisch een snor met glimlach in het decor. Niklaas Van den Abeele is een VUB-cultuurpatriot van de gouden jaren. Een bescheiden man, maar even gerespecteerd in de cultuurwereld als het instituut KultuurKaffee in de geschiedenis van de Belpop. Nochtans had het even goed anders kunnen lopen. Zoals altijd.
Hoe erg is het om in een lege zaal te moeten vertrekken?
“Verschrikkelijk. Ik heb er geen woorden voor. Het publiek is voor mij altijd de essentie geweest van alles wat ik deed. De creatieve dynamiek tussen al die gelijkgestemde zielen in het Kultuurkaffee kan je niet navertellen. De tijd van je leven. Het KK is altijd door de studenten gedragen, en ze hebben me altijd jong gehouden. Het is zeer vreemd om zonder hen te vertrekken.”
Nochtans had het even goed anders kunnen lopen, daar in 1983.
“Ik belandde per toeval op de VUB. Ik kwam in Brussel een contract tekenen als drukker, maar het bleek er niet te zijn. Ik sprong binnen bij een vriendin die werkte bij OSB aan de Triomflaan, en zij vertelde me dat ze aan de overkant volk zochten. Daar zat Willem Elias, die mijn naam vaag kende uit Aalst. Ik was daar in mijn vrije tijd toen ook al met vanalles bezig, een festivalletje hier en een concertje daar. Mijn talenten als drukker kwamen goed van pas op de VUB, maar al snel deed ik meer. En na een examen kon ik blijven. Dat bleek dus tot 2021. In het leven moet je al eens chance hebben.”
Hoe heb je dat zo lang kunnen volhouden, die uitputtende nachten?
“Simpel. Ik deed het graag. En door de complimenten van mensen na een geslaagde avond. Zien dat de mensen er iets aan hadden, was mijn bron van motivatie. Misschien hielp het dat ik nooit diensthoofd was. Heel wat netelige gesprekken in de M bleven me bespaard: het eeuwige vechten voor centen, op het matje na een incident, het evenwicht zoeken met de uitbaters van het café. Er waren ook moeilijke momenten, maar aan het eind onthoud je enkel de mooie. Ik heb al die jaren maar één concert gemist. Dat was bij de geboorte van mijn zoon. Ik heb veel mooie dingen mogen zien, maar ik heb er daardoor ook een aantal moeten missen. Nu is het genoeg, mijn lijf is moe. Ik ben blij dat er met Pilar eindelijk terug een mooie infrastructuur staat, en er heel talentvolle mensen zijn om het werk voort te zetten.”
Heb je veel zien veranderen doorheen de jaren?
"Onze kracht was dat we op de VUB aan de bron zaten van de vooruitgang. Tegenover andere cultuurhuizen konden wij meegroeien met de technologie. Eerst een elektronische typmachine, dan een computer. Mijn ‘nvdabeel’ e-mailadres is 35 jaar oud intussen. Soms moesten we ook activiteiten laten gaan omwille van technische redenen en zaalbezetting. De populatie van de VUB groeide immers aanzienlijk. Na 20 jaar moesten we het filmfestival ‘Het Grote Ongeduld’ laten gaan, onder andere omdat de projectie in Aula Q niet meer volstond. Ook Saint-Amour konden wij op ons programma zetten in de begindagen. Wanneer iets te groot werd, hadden we onvoldoende middelen om ze te organiseren. Dat verplichtte ons gelukkig ook om te vernieuwen. Toen de uitbating van het KK geprivatiseerd werd, moest de cultuurwerking plots ook rekening houden met commerciële noden. Dat was een moeilijke pil. Maar ook daaruit groeide iets moois, zoals de Rockrace uit de Vrije Podia. Of de Comedy Kameel, ook bedacht door studenten. Als ik misschien één verdienste heb, is dat ik goed kon luisteren naar wat de mensen wilden. De laatste jaren is er veel veranderd in de sector. Vroeger volstond een affiche en een flyer, en de studenten achter de toog deden via mond-aan-mond reclame de rest. Nu is het vechten voor publiek via alle media. Bands smeekten ooit om te mogen optreden in het KK. Nu is het: wat heb jij me te bieden? Vroeger wisten we wie wat deed, de mensen kenden elkaar. Nu is het via een ticket naar een systeem en dat is zo onpersoonlijk. Toch geloof ik dat de huidige technologie zal evolueren naar een meer menselijke gedaante. Over tien jaar zal het weer helemaal anders zijn.”
Wat staat er nog allemaal op het programma?
“Het terugplaatsen van De Denker op 17 maart is mijn momentje (Niklaas beheert het kunstpatrimonium en dit standbeeld was in onderhoud, nvdr). De Denker zal terug meedraaien met de wind, zoals het hoort. Daarna heb ik nog mijn bijdrage bij wat projecten in Gent. We willen ook nog wat reizen naar de zon, als we mogen. Ik ga mij ook storten op de zolder vol foto’s en schilderijen van mijn vader (Niklaas’ vader Paul Van den Abeele was een bekend persfotograaf en schilder). Wie weet, doen we daar nog wel eens iets mee. En ik zal zeker nog concertjes komen meepikken op de VUB.”
Wat is je laatste woord?
"Dank u, VUB."
Neen, jij bedankt, Niklaas. Voor alle onvergetelijke momenten.
Lees ook: "Seattle aan de Triomflaan" over de Belpoperfenis van het Kultuurkaffee
Ontdek hier de lange, lange lijst van bands die optraden in het KK