Brussel als levend laboratorium van ecologische verandering en evolutionaire aanpassing

De Vrije Universiteit Brussel heeft er een onderzoeksspecialisatie bij in de biologie. Vanaf vandaag start onderzoeker Thomas Merckx de groep ‘Global Change Biology’ op binnen het departement biologie. De onderzoekers zullen onder meer stedelijke evolutionaire ecologie bestuderen. Dat zijn de verschillende aspecten van milieuveranderingen door verstedelijking en het al dan niet genetische effect daarvan op fauna en flora. De effecten van verstedelijking zullen op een globale manier onderzocht worden, maar ook lokaal, in Brussel.

Merckx: “De bedoeling is om ook Brussel te gebruiken als een 'levend laboratorium'. Aangezien Brussel een miljoenenstad is, kan je tal van ecologische veranderingen en evolutionaire aanpassingen verwachten,” zegt Merckx. “We zullen de stad trouwens ook voor onderwijsdoeleinden gebruiken. Ik zal de stad intrekken met studenten, zodat ze deze als unieke biotoop kunnen ontdekken.”

 

Strijd tegen hitte-eilanden

De ambitie van de groep gaat zelfs nog verder. Zij willen onderzoeksresultaten omzetten in bruikbaar advies voor stadsplanners. Zo wil Merckx met zijn team een bijdrage leveren in de strijd tegen hitte-eilanden en biodiversiteitsverlies in de stad: “Natuurlijke oplossingen zijn doorgaans doeltreffender dan hoogtechnologisch vernuft omdat ze tegelijk verscheidene ecosysteemdiensten aanbieden. Bomen bijvoorbeeld hebben een verkoelend effect, zuiveren de lucht en zijn essentiële schakels in tal van biologische processen. Ook waterpartijen halen de temperatuur naar beneden en kunnen een heel ecosysteem vormen. Het is wel cruciaal om maatregelen te nemen die het gewenste effect sorteren. Welke boomsoorten plant je best op een bepaalde plek? Hoe maak je functionele verbindingen tussen groene plekken? Goede wetenschap biedt de beste antwoorden op zo'n vragen.”

Een wereldwijde aanpak

Omdat verstedelijking een mondiaal fenomeen is, zal de groep verstedelijkingseffecten bestuderen in een globaal kader, om zo een beter inzicht te krijgen in de wereldwijde impact van verstedelijking op biologische gemeenschappen en biologische processen. Hiervoor gaat de groep aan de slag met citizen-science gegevens en bemonsteringsprojecten,, alsook met experimenteel werk, en dit in steden zowel binnen als buiten België.

De Global Change Biology groep zal zich concentreren op het bestuderen van de mechanismen achter de invloed van verstedelijking op soorten, gemeenschappen en biologische processen zoals bestuiving. Hiervoor zullen we bijvoorbeeld kijken naar afzonderlijke drijvende krachten, zoals. licht- en luchtvervuiling, habitatversnippering, en het stedelijk hitte-eilandeffect. Dit zal ons bijvoorbeeld in staat stellen om betere inzichten te verwerven in hoe soorten zich al dan niet aan verstedelijkende omgevingen aanpassen. We zullen ook onderzoeken hoe verbanden kunnen worden gelegd tussen het geestelijk welzijn van de mens en de kwaliteit van groene infrastructuur.”

Thomas Merckx bouwde zijn Global Change Biology expertise op aan de universiteiten van Leuven, Antwerpen, Oxford, Lissabon, Louvain-la-Neuve en Oulu. Daar bestudeerde hij effecten van en adaptatie aan milieuveranderingen zoals bosversnippering, agro-ecologisch beheer, rewilding en verstedelijking. Als studiemodel gebruikt hij vooral dag- en nachtvlinders, die bijzonder geschikt zijn om de effecten van wereldwijde milieuveranderingen te bestuderen. Vlinders spelen namelijk een sleutelrol in terrestrische ecosystemen, zijn relatief gemakkelijk te bemonsteren, en reageren snel op milieuveranderingen.