Innovatieve toolbox om metaalverontreiniging aan Belgische kust te meten

Camille Gaulier, PhD aan de VUB-onderzoeksgroep AMGC en Université de Lille, is winnaar van VLIZ North Sea Award 2020. VLIZ staat voor Vlaams Instituut voor de Zee. De VLIZ North Sea Award wordt jaarlijks toegekend aan een onderzoeker of een onderzoeksteam van een land dat grenst aan de Noordzee. Het onderzoek moet zich toeleggen op het bestuderen van de structuur of het functioneren van de Noordzee, met bijzondere aandacht voor de ondiepe kustgebieden en estuaria van de Zuidelijke Bocht en het Kanaal. VLIZ wil met haar prijs vernieuwend fundamenteel of toegepast onderzoek aanmoedigen.

Het is het derde jaar op rij dat een VUB-onderzoeker de VLIZ North Sea Award wint, met Sebastiaan Van de Velde (AMGC – promotors  Prof. Yue Gao en Prof. Filip Meysman) in 2018 and Evelien Brand (HYDR) in 2019. “Dit is een duidelijk bewijs van de kwaliteit van het mariene onderzoek, met name op het gebied van de biogeochemie, dat aan de VUB wordt uitgevoerd", zegt een trotse prof. Philippe Claeys, hoofd van de AMGC-onderzoeksgroep.

Camille Gaulier, doctoraatsstudente onder de supervisie van prof. Yue Gao, ontvangt de VLIZ North Sea Award 2020 voor haar inzending "Trace metals in estuarine and coastal waters: dynamics, speciation and bioavailability under various environmental conditions". Gaulier onderzoekt nieuwe manieren om metalen rond en aan de Belgische kusten te monitoren. Ze legt zich toe op de ontwikkeling en het gebruik van alternatieve bemonsteringstechnieken, gecombineerd met gevorderde analytische instrumenten. Het doel van dit innovatieve onderzoek is een beter inzicht te krijgen in de biogeochemische cyclus van spoormetalen in aquatische milieus, zoals in het Belgische deel van de Noordzee en in het Schelde-estuarium. Haar onderzoek droeg bij tot de ontwikkeling van een unieke toolbox om de antropogene druk  op estuariene en kustecosystemen te meten.

Gaulier: "De Belgische kust en haar omgeving is een regio van grote ecologische, economische en toeristische waarde. Het is ook een plaats van intense menselijke en industriële activiteiten en bijgevolg van verontreiniging met bijvoorbeeld metalen. De combinatie van veld- en analysetechnieken heeft ons in staat gesteld een uniek geheel van kennis en gegevens te genereren, die voor het eerst in  onze kustwateren  en in het Schelde-estuarium kon worden toegepast. Hierdoor konden ook voor het eerst labiele metaalconcentraties in deze gebieden worden gemeten. Op die manier konden we sporen van historische en huidige verontreiniging aan het licht brengen. Die zijn moeilijk te meten omdat metalen sterk beïnvloed kunnen worden door milieukenmerken en gradiënten zoals zoutgehalte, zuurstofgehalte van het water, getijden,  enz." Met de unieke toolbox  is Gaulier in staat gebleken om voor het eerst, op nanometerniveau, de opgeloste en biobeschikbare metaalfracties te meten die rechtstreeks door micro-organismen in zee worden opgenomen.

"De resultaten tonen aan dat de opgeloste metaalconcentraties vandaag  niet zorgwekkend zijn, maar wel stijgende tendensen vertonen in vergelijking met de resultaten van de jaren '90, wat wel een waarschuwing betekent. Belangrijk is verder het feit dat haar onderzoek een leemte heeft opgevuld, aangezien al meer dan 10 jaar geen soortgelijk onderzoek meer is gedaan op dit gebied. De AMGC-onderzoeksgroep zal dit fundamentele en toegepaste onderzoek hopelijk verder kunnen voortzetten", aldus haar promotor Prof. Yue Gao.

De resultaten van dit  onderzoek leveren waardevolle informatie op voor beleidsmakers in het kader van de nieuwe mariene milieu criteria inzake metaalverontreiniging zoals vastgelegd in de EU waterrichtlijnen. Gauliers onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het NewSTHEPS-project, gefinancierd door Belspo.

De award wordt uitgereikt op woensdag 3 maart 2021 ter gelegenheid van de VLIZ Marine Science Day. Het is een online event, informatie op vliz.be. De prijswinnaar ontvangt 1.000 EUR.