Het Vlaamse onderwijssysteem loopt al een tijdje tegen zijn eigen grenzen aan. Ondanks een massieve inhaalbeweging in verschillende steden hebben meer en meer scholen hun maximum capaciteit bereikt en moeten leerlingen weigeren. De scholen zitten vol.
Dit opiniestuk verscheen eerder op vrt.be. Auteurs: Prof. Dr. Jill Surmont, Prof. Dr. Joost Vaesen, Prof. Dr. Inge Placklé en Prof. Dr. Jo Tondeur, Vakdidactici binnen het Multidisciplinair Instituut voor Lerarenopleiding (MILO) aan de VUB.
Met de coronapandemie moesten de scholen snel overschakelen op digitaal onderwijs en online leeromgevingen. De crisis is daarmee ook een mogelijkheid om te gaan nadenken over onze huidige vorm en invulling van onderwijs. Moet onderwijs een activiteit blijven die plaatsvindt in een aaneenschakeling van klassen of kan ons onderwijs in de toekomst niet tot een vorm worden die online lesgeven en contactonderwijs (blended learning)? Kan het leren in een klaslokaal niet ook worden verbonden met lessen in de stad?
De afgelopen weken hebben we ronkende termen en tools ontdekt die gepaard gaan met online lesgeven, zoals “online klaslokalen”en “pre-teaching”. Uit onderzoek en leservaring weten we ondertussen dat enkel online learning, waarbij op zijn minst 80% van de leermaterialen, tools en diensten volledig via het internet ter beschikking worden gesteld, niet zaligmakend is. We kunnen met z’n allen bijgevolg niet wachten om weer in echte klaslokalen gepropt te worden. Maar hoeft dit wel? Hebben we nu niet net ook geleerd dat onderwijs niet enkel in een fysiek leslokaal kan aangeboden worden?
Kan ons onderwijs in de toekomst niet omgevormd worden tot online lesgeven en contactonderwijs?
Overvolle klassen
In veel scholen zitten de klassen namelijk overvol. Vele steden en gemeenten kreunen onder een capaciteitsgebrek in het leerplicht onderwijs. Hoewel er druk geïnvesteerd wordt in infrastructuur, duurt het nog wel even voor dit probleem opgelost zal zijn. Onder het motto: “never waste a good crisis” houden wij daarom een pleidooi om meer gebruik te maken van onderwijsmogelijkheden buiten de schoolmuren, met name de mogelijkheden van blended learning en het maximaliseren van leren in de stad. De school hoeft geen eiland in de stad te zijn.
Bij blended learning wordt er een evenwicht gezocht tussen zelfstandig leerstof verwerven via online platformen en contactonderwijs. Zo kun je bijvoorbeeld via flipped teaching de leerling online leerstof laten verwerven en dan in de klas de verwerking laten gebeuren. De leerling bepaalt hierbij deels mee de doelstellingen, wat de motivatie verhoogt en “leren leren” begunstigt. Verder kunnen lessen op school aangevuld worden met lessen in de stad waarbij gebruik kan gemaakt worden van publieke ruimtes en online learning. Zet hiervoor in op samenwerkingen tussen onderwijs en andere partners.
Stap verder dan brede school
Niet alleen in een ‘superdiverse’ wereldstad als Brussel liggen letterlijk vele honderden instellingen en organisaties om de hoek van elke school, maar ook in andere steden en gemeenten zijn er tal van mogelijkheden. Deze oefening kan ons helpen om onderwijs echt in te bedden in de lokale gemeenschap. Erg rijke, krachtige leeromgevingen, die de diversiteit van de jongeren omarmen, liggen voor het grijpen.
Ons pleidooi gaat verder de invulling van veel ‘brede scholen’ die waardevol zijn maar vaak eerder naschools werken. Samenwerking met organisaties buiten het onderwijs kan de kern van krachtig onderwijs worden, zeker voor leerlingen bij wie de motivatie om te leren verdwenen is.
Samenwerking met organisaties buiten het onderwijs kan de kern van krachtig onderwijs worden.
We zijn ons bewust dat dit voorstel niet evident is. Er moet aandacht zijn voor inclusiviteit, waaronder e-inclusiviteit, haalbaarheid, werkbaarheid en natuurlijk kwaliteit. Het vergt cocreatie met lokale organisaties en met de jongeren zelf; het vergt het zichtbaar maken van (informeel) leren in levensechte settings.
Als we de voorspellingen mogen geloven, dan zijn we nog niet aan het einde van de coronatijden. Laat ons dan ook van deze tijd gebruik maken om alles met z’n allen grondig uit te denken en te testen. Wij zijn alvast verschillende projecten aan het uitwerken en hopen hier zoveel mogelijk partners in te vinden. Op deze manier kan elke school, gemeente, stad zijn eigen project verder uitwerken. Out of the box and into the city!