Ingenieursstudente chemie en materialen Lise Vermeersch zoekt in het kader van haar masterthesis een manier om het bladgoud van de befaamde gouden Schwedagon-pagode in Yangon, Myanmar beter te laten hechten. Het dak van de tempel is bezet met 50 ton bladgoud, met lijm bevestigd op een onderliggende koperen structuur. Na verloop van tijd schilferen de gouden platen echter af, zodat de tempel alle vijf jaar gerenoveerd moet worden. "Er zijn een aantal mogelijke oorzaken voor het lossen van het goud. Het is niet evident om twee totaal verschillende metalen op elkaar vast te lijmen. Als het bijvoorbeeld erg heet wordt zetten de lijm, koper en goud verschillend uit waardoor er mechanische spanningen ontstaan die maken dat de lijmverbinding breekt. De tempel ligt verder dicht bij de zee, koper kan oxideren onder het bladgoud zo begint er mogelijks corrosie waardoor de lijm onthecht", zegt Lise Vermeersch.

De Schwedagon Pagoda in Yangon, Myanmar is een van de meest belangrijke Boeddhistische stupa’s in de wereld. Binnenin de tempel zouden acht haren van de Buddha Gautama liggen en er werken ongeveer 1.500 mensen op dagelijkse basis. De 98m hoge vergulde tempel is door de gouden afwerking zichtbaar doorheen heel Yangon, zowel ’s nachts als overdag.  Er is ongeveer 50.000 kilo bladgoud nodig om de tempel volledig te bedekken. Dit goud is met een lijm bevestigd op de onderliggende koperen structuur.

De vijfjaarlijkse ontmanteling van de koepel is een kostelijk zaak, maar de stupa is in die mate belangrijk voor boeddhistische pelgrims, dat de kosten voor lief worden genomen. De vele pelgrims die het heiligdom jaarlijks bezoeken, doen in de mate van het mogelijke een bijdrage om de tempel in ere te houden. Gezien de hoeveelheid goud die er nodig is voor de restauratie, hebben de beheerders van de tempel zelfs een eigen kleine goudfabriek in de buurt.

Een samenwerking met Yangon Technological University (YTU), het lokale museum en de minister van cultuur van Myanmar met de Vrije Universiteit Brussel kwam tot stand op vraag van een oud-PhD studente van professor Herman Terryn, Shwe Wut Hmon Aye, die aan YTU werkt.  Binnen deze samenwerking werd een onderzoeksproject opgezet om de achteruitgang van de Au/polymeer/Cu interfaces te bestuderen. De ingenieursstudenten chemie en materialen Lise Vermeersch en Wouter Vereycken schreven hierover hun masterproject. Lise Vermeersch werkt hier nu aan verder en onderzoekt momenteel, onder begeleiding van professor Herman Terryn en professor Tom Hauffman, preparaten van dit dak en probeert te achterhalen waarom de structuur faalt.

Enkele denkpistes zijn mogelijk: het kan zijn dat er door de bevestiging een galvanische koppeling ontstaat, het warme klimaat en de locatie van de tempel net naast de zee kunnen hun tol eisen of de gebruikte lijm zou onvoldoende kunnen zijn. Het verlijmen van bladgoud gebeurt wel vaker bij cultureel erfgoed, maar het onderzoek naar de chemische achtergrond blijft beperkt. Een verbinding tussen koper en andere materialen met lijm gebeurt voornamelijk bij de productie van elektronica, zoals printed circuit boards. Beide materialen vereisen dus nog onderzoek naar hun adhesieve eigenschappen in deze specifieke setting.

De meeste metalen en metaaloxiden worden bedekt met een organische coating om ze te beschermen tegen gevaarlijke omgevingsinvloeden die corrosie kunnen veroorzaken en om ze bepaalde functionaliteiten te kunnen geven zoals glans, kleur, elektrisch geleidende oppervlakken, enz. De duurzaamheid en efficiëntie van dergelijke hybride structuren wordt grotendeels bepaald door hun moleculair interfaciaal gedrag. Het is de bedoeling om de moleculaire Au/polymeer/Cu interfaces te bestuderen en te correleren met het gedrag van de goud/kleefstof/koper die in de Shwedagon Pagoda wordt gebruikt. Als het mogelijk is te bepalen wat de oorzaak is, kan men op zoek gaan naar duurzame oplossingen.