Mentor en Professional Michael Kegels studeerde Geschiedenis aan de VUB. Recent werd hij aangeduid als nieuwe directeur-Generaal voor Fedasil, het federaal agentschap dat instaat voor de opvang van asielzoekers. Via een interview peilden we naar hoe de corona-pandemie de werking van het agentschap en de vluchtelingenmaterie beïnvloedt.
Wil je net zoals Michael Geschiedenis studeren? Ontdek dan snel de opleiding! Heb je vragen voor Michael na het lezen van dit artikel? Contacteer hem dan zeker via LinkedIn.
COVID-19, migratie en asiel: de aanpak van Fedasil
Kort nadat de coronapandemie begin maart 2020 uitbrak in België, belde Michael Kegels alle provinciegouverneurs van België één voor één op. Met de hulp van diezelfde gouverneurs organiseerde de toenmalige operationeel directeur van Fedasil, spoedSkypevergaderingen met alle burgemeesters met Fedasil-opvangcentra op hun grondgebied.
Kegels’ doel? De buitenwereld geruststellen dat Fedasil de zaken onder controle had op een moment dat het virus ongeziene onrust, angst en paniek zaaide.
‘We bevonden ons in een onzekere situatie doordat het onduidelijk was hoe de omgeving rondom onze opvangcentra (waar kandidaat-vluchtelingen verblijven zolang hun asielprocedure loopt, red.) zou reageren. Wat we wilden vermijden en waar we beducht voor waren, was dat er een verband zou worden gelegd tussen asielzoekers en besmettelijke ziektes’, vertelt Kegels. ‘De discussie rond asiel en migratie is sowieso een geladen politiek thema. Onze bekommernis was dat daar bovenop het beeld zou komen dat asielzoekers het virus het land binnen brachten en verspreidden. Wat nooit het geval is geweest.’
In de weken die daarop volgden zou Fedasil voortdurend blijven communiceren met gouverneurs en burgemeesters over de genomen maatregelen en de evolutie van hun besmettingscijfers. Kegels: ‘Dat is een proces dat toch drie maanden geduurd heeft, dat zeer intens was en dat echt met opstoten gepaard ging. We hebben de situatie niet overal zelf in de hand kunnen houden.’
Eind maart 2020 beval de burgemeester van Koksijde bijvoorbeeld een volledige lockdown van het plaatselijke opvangcentrum na valse geruchten over een uitbraak, een lockdown die 11 weken zou aanhouden.
De pandemie stelde Fedasil ook voor grote logistieke uitdagingen. Toen het virus België in maart bereikte, probeerde Fedasil net haar opvangcapaciteit uit te breiden. Plots was de omgekeerde beweging nodig: van zo veel mogelijk opvangplaatsen creëren door bedden bij te zetten waar mogelijk, naar een lagere bezettingsgraad en zo veel mogelijk spreiding van bewoners.
Alle kwetsbare bewoners werden geïdentificeerd en geïsoleerd. De regering besliste om het aanmeldcentrum in het Klein Kasteeltje tijdelijk te sluiten. Alle interviews met asielzoekers en transfers tussen opvangcentra werden ook stopgezet. 'Op die manier zijn we er snel in geslaagd om de bezettingsgraad in onze centra te laten dalen. De plaatsen die op die manier vrij kwamen hebben we gebruikt om 1.200 isolatieplaatsen te creëren voor COVID-patiënten in onze opvangcentra.’
Een draaiboek van meer 150 pagina’s met protocollen voor allerlei besmettingsscenario’s werd ook opgesteld en kwetsbare bewoners werden gescheiden van de andere asielzoekers. Na een tijdje werd ook een online registratie ingevoerd zodat geen lange rijen van wachtende asielzoekers zouden ontstaan voor de poort van het Klein Kasteeltje. En hoewel er besmettingen waren in de opvangcentra bleven ze veelal goed onder controle.‘We moeten daar eerlijk in zijn: we hebben waarschijnlijk ook wel wat geluk gehad omdat we een zeer jonge bevolkingsgroep hebben. Een belangrijke groep van de bewoners in onze centra is onder de 30. Het was best effort van onze kant, ik denk dat we weinig anders of beter hadden kunnen doen’, vertelt Kegels.
De uitbraak van het virus heeft de instroom van asielzoekers naar België doen opdrogen vanaf maart van vorig jaar. Momenteel is het aantal kandidaat-asielzoekers opnieuw gestegen, maar nog steeds onder de aantallen van vergelijkbare periodes.
Rest de vraag wanneer asielzoekers gevaccineerd zullen worden. Zullen zij als een zogeheten ‘prioritaire collectiviteit’ voorrang krijgen op de algemene bevolking net zoals ziekenhuizen en gevangenissen? Daar pleit Kegels in ieder geval voor. ‘De facto is het risico [op besmetting] hier groter voor medewerkers en bewoners dan bij de gewone bevolking, net omdat mensen zo dicht bij elkaar leven.’
Pleidooi voor genuanceerd debat over asiel en migratie
Intussen kijkt Kegels met gespannen verwachtingen naar Sammy Mahdi, voogdijminister van Fedasil en ook een VUB-alumnus. ‘Migratie is een belangrijk thema dat veel nuance verdient, dat emoties oproept bij mensen en dat moeilijk aardt in een gepolariseerde omgeving. Dus wat wij verwachten is dat er sereniteit in het debat komt.’
De multidimensionale, holistische aanpak die het regeerakkoord voorstaat was voor Kegels alvast een stap in de goede richting. ‘Migratie is niet alleen een bedreiging, maar ook een opportuniteit en het regeerakkoord is een veruitwendiging van de sereniteit waar ik het net over had. De nadruk ligt op samenwerking tussen de verschillende asielinstanties in een keten om zo toekomstige asielcrises proberen te vermijden. Met de oprichting van een interministeriële conferentie rond integratie wordt ook een stap vooruit gezet in de samenwerking tussen alle beleidsniveau’s. Het akkoord zet ook in op projecten rond legale migratie, transitmigranten, bijzondere aandacht voor vrouwenbesnijdenis, LGBT-rechten en kwetsbare groepen.’
“De enige oplossing voor de vluchtelingenproblematiek is een Europese oplossing”
Kegels werd eind vorig jaar benoemd tot directeur-generaal, maar is al twintig jaar aan de slag bij Fedasil. Toen de vluchtelingencrisis in 2015 in Europa uitbrak moest hij als operationeel directeur 30.000 extra opvangplaatsen vinden op zes maanden tijd.
Op Europees vlak is het nog steeds wachten op een Europees beleid dat antwoorden biedt op de vele uitdagingen die er zijn. De Europese Commissie heeft de voorbije jaren tevergeefs meerdere migratievoorstellen naar voren geschoven. Wel sloot Europa in 2016 een akkoord met Turkije dat een eind moest maken aan de migrantenstroom uit Syrië. Intussen beschuldigen ngo’s Malta, Griekenland en de EU grens- en kustwacht Frontex ervan deel te nemen aan illegale ‘pushbacks’ waarbij migranten worden teruggedrongen naar Turkse en Libische wateren.
Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie vormen zowel de pushbacks als de EU-Turkije deal een inbreuk op het recht op asiel en bescherming. Kegels wil hierover geen publiek standpunt innemen. Wel benadrukt hij dat de enige oplossing voor de vluchtelingenproblematiek een Europese oplossing is. ‘Dat is de essentie van het verhaal en dat is waar het al jaren vastloopt. Ooit zal het wel landen. Wat wel positief is, is dat men het debat in het laatste voorstel van de Europese Commissie heeft opengetrokken. Waar het aanvankelijk ging om een verplicht spreidingsplan – waar Visegrad-landen zoals Slowakije en Hongarije het moeilijk mee hadden – kunnen lidstaten hun solidariteit nu ook uitdrukken via de ondersteuning van vrijwillige terugkeerprojecten en grensbewaking. Ik denk dat dat de weg is om finaal een akkoord te bereiken.’
#DeWereldHeeftJeNodig: Hoe draagt jouw job bij tot een betere wereld?
Kegels aarzelt wanneer we hem vragen hoe zijn job tot een betere wereld bijdraagt. ‘We willen onze opdracht goed doen, maar eerder vanuit een intrinsieke motivatie dan vanuit verheven idealen’, vertelt hij. ‘Uiteindelijk doen we onze opdracht voor de mensen die in onze opvangcentra zitten. Als we hen op weg kunnen helpen door wat we doen goed te doen, hetzij hier, hetzij in hun thuisland (Fedasil coördineert ook de organisatie van vrijwillige terugkeer van asielzoekers, red.), denk ik wel dat we een steentje verleggen.’
Om bij Fedasil te werken, ben je best een realist, vertelt Kegels. Voor racisten én idealisten is er geen plaats. ‘Racisten da’s heel duidelijk, maar ook idealisten botsen snel op een muur bij Fedasil. Want ze worden geconfronteerd met de realiteit en de beperkingen van wat we kunnen doen. Dat wil zeggen: we moeten een realistisch verhaal vertellen aan de asielzoekers, wat betekent dat we hun verwachtingen vaak moeten temperen of slecht nieuws moeten brengen.'
Fedasil werkt met honderden vrijwilligers in haar tientallen opvangcentra en meer helpende handen zijn altijd welkom. ‘We zoeken bijvoorbeeld buddy’s die zich één à twee keer per maand kunnen vrijmaken om een activiteit te doen met onze niet-begeleide, minderjarige bewoners. Buddy’s zorgen voor lokale verankering en dat is uiteindelijk de beste integratie.’
Michael zijn tips & tricks
Hoewel Kegels grif toegeeft dat hij ambieerde om directeur-generaal te worden, beklemtoont hij dat er geen uitgestippeld traject bestaat om aan het hoofd van een bedrijf of organisatie te komen staan. Zijn advies aan studenten en net afgestudeerden is dan ook om dat niet als objectief voorop te stellen.
‘Het doel moet zijn om elke job die je doet zo goed mogelijk te doen en het beste uit jezelf te halen voor jezelf en voor je team, en om in die job te leren en te groeien. Probeer met een open blik te kijken naar wat je doet, daarin stappen vooruit te zetten en daar voldoening uit te halen. En dan zie je wel wat je traject is. Misschien ben je wel supergelukkig in je job en blijf je die 40 jaar doen. Wat ook super is.’
Learning on the job
Kunnen samenwerken met mensen, vertrouwen geven en krijgen, open communiceren … het zijn dingen die Kegels de voorbije twee decennia met vallen en opstaan heeft geleerd on the job. ‘Een leider of iemand die verantwoordelijkheid heeft is een keizer zonder kleren als hij niet omringd is door en kan samenwerken met mensen. En ik weet niet of je zoiets per se kan onderwijzen’, vertelt hij.
"Haal het beste uit jezelf"
Wat Kegels het meeste is bijgebleven van de vijf jaar die hij geschiedenis studeerde aan de VUB, is de nadruk op onafhankelijk denken en de sterke mensgerichtheid van de universiteit. ‘Een van de waardes die je er meekrijgt als student en die je ook meeneemt, is om iemand te zijn die het beste uit zichzelf haalt – niet per se om daar zelf rijkdom en standing uit te halen, maar om dat terug te geven en te herinvesteren in je omgeving.’
Geïnspireerd door Michael? Ontdek de opleiding Geschiedenis of contacteer hem via LinkedIn.