De top van het VUB-bestuur, waaronder rector Caroline Pauwels en UZ Brussel-CEO Marc Noppen, pleiten voor verdraagzaamheid en verdedigen de vrijheid van meningsuiting. 

De grote problemen die onze aandacht trekken, zijn bekend. De vluchtelingenproblematiek, de opwarming van de aarde en uiteraard de covid-19 pandemie zijn er voorbeelden van.

Vandaag kunnen we echter niet anders dan vaststellen daar er zich nog een aan heeft toegevoegd: de onverdraagzaamheid tegenover andere meningen.

Dit kan een bijkomstigheid lijken maar dat is het absoluut niet. Er is door voorlopers hard gestreden om ons in West-Europese samenlevingen toe te laten een eigen mening te hebben én die te uiten. Het onderscheidt ons van totalitaire regimes waar elke afwijkende stem in de kiem wordt gesmoord. Van mening verschillen heeft daarenboven het potentieel om zaken beter te doen, om positief te evolueren. Pluralisme verrijkt. Du conflit des idées jaillit la Lumière.

We zijn zelf de dreiging!

Verontrustend is echter dat de dreiging niet komt van een overheid maar van onszelf. Het komt steeds vaker voor dat een mening niet geargumenteerd wordt beoordeeld maar dat ze ongefundeerd en vlijmscherp wordt veroordeeld. Omdat ze van een bepaald iemand komt, en dan dus per definitie fout is.  De discussies op sociale media zijn daar vandaag de uiting van. Het lijkt soms of we teruggaan naar de Middeleeuwse heksenjachten. Zelfcensuur wordt dan de enige optie.

Natuurlijk is het zo dat de ene mening meer polariseert dan de andere. Maar wanneer de wil om een ander standpunt te begrijpen, wegvalt, sluit men zich op in een bunker waar elke andere een bedreiging vormt die moet bestreden worden. Willen we leven in doorlopende staat van mentale burgeroorlog?

De extreme situatie is die waar een wetenschapper zich verplicht ziet onder te duiken omdat zijn leven wordt bedreigd. Uiteraard kan je je afvragen of het aangewezen is om je als onderzoeker met louter persoonlijke standpunten te mengen in algemene politieke debatten die los staan van je expertise. En op sociale media is impulsief en louter emotioneel reageren zelden aangewezen.  Het is belangrijk steeds de mogelijke directe en indirecte gevolgen van radicale meningsuiting indachtig te zijn. Maar niets, maar dan ook niets, verrechtvaardigt dat de consequentie is dat het leven van een man en zijn gezin letterlijk bedreigd wordt. Zoals ieder ander moet een wetenschapper zijn mening kunnen geven zonder vrees voor represailles.

We zijn zelf de oplossing!

Met Poincaré blijven we zeggen dat het denken zich nooit mag onderwerpen. Uiting geven aan het denkwerk van individuen, journalisten en anderen mag niet worden gefnuikt door bedreigingen en intimidaties, onder welke vorm dan ook.  Uiteraard is het wenselijk om dat te allen tijde respectvol te doen. Er is een verschil tussen een mening en het aanzetten tot haat of discriminatie. Het jaarlijkse event dat de VUB organiseert op 3 mei, Difference Day, heeft niet toevallig als tagline: speak freely, listen respectfully, different opinions matter. 

Het gevoel groeit dat het gebrek aan verdraagzaamheid stilaan gewoon begint te worden.  Het dreigt een continue maatschappelijk onderstroom te worden. Daarom moet het fenomeen ter sprake worden gebracht en aan de kaak worden gesteld. 

Wij gaan er alvast een belangrijk debatonderwerp van maken op de volgende editie van het druk bijgewoonde symposium Medische Wereld volgend jaar.

Getekend,

CEO UZ Brussel Marc Noppen

Decaan faculteit Farmacy en Geneeskunde VUB Dirk Devroey

Professor Huisartsen Geneeskunde Michel Deneyer

Geneesheer-specialist Röntgendiagnose Steven Raeymaeckers

Woordvoerder UZ Brussel Edgard Eeckman

Rector VUB Caroline Pauwels