De belangrijkste kleur in zwartwitfilms is grijs. Kevin Smets is filmprof aan de VUB. Onlangs haalde hij met ‘Reel Borders’ een Europees onderzoeksproject naar de VUB over beeldvorming rond grenzen en identiteit in films. Of hoe een toevallige ontmoeting een levensproject inluidde.

Lees ook deze inspirerende verhalen:

Wouter Hessels. Film als brug naar een gedeelde wereld

Inge Placklé. Samen bouwen aan onderwijs

Adam Alexander Jukl. Kansen grijpen als morele plicht

Kinograph. Samen naar de campuscinema


VUB start filmfestival met thema ‘Partnership’

Kevin Smets is historicus van opleiding, en doctoreerde in de Filmstudies en Visuele Cultuur. Hij raakte bevriend met een Turkse Erasmusstudente. Zij toonde haar land, hij leerde de taal en nu heeft hij al bijna twintig jaar een intense band met het land, en zijn rijke cinema. In zijn doctoraatsonderzoek naar de rol van populaire beeldcultuur in migratie deed hij veldwerk in de Turkse gemeenschappen in Antwerpen, Londen en Berlijn. Het bracht hem nadien ook naar een Syrisch vluchtelingenkamp in Oost-Turkije, waar hij de impact van de het populaire mediagebruik onderzocht. Een intense ervaring, die een diepe indruk naliet. Ze heeft mee de insteek van ‘Reel Borders’ gekleurd.

Mensen ontmoeten, en het privilege genieten dat ze hun wereld voor je openstellen, is iets om heel nederig over te zijn

De beeldvorming rond identiteit en grenzen

“Het project ‘Reel borders’ vertrekt vanuit drie types grenzen. De Turks-Syrische grens is half open en half dicht. De Spaans-Marokkaanse grens is gemilitariseerd met hekken, muren en soldaten. De Iers-Britse grens in Noord-Ierland is in volle ontwikkeling. Alle drie delen ze een historiek van koloniale rijken, denk maar aan het Ottomaanse imperium of de Commonwealth. Alle grenzen liggen ook min of meer aan de rand van Europa, maar dat is eerder toevallig. Al kan de beeldvorming rond ‘Fort Europa’ een onderdeel worden van het onderzoek.”

“We onderzoeken wat de culturele beeldvorming is rond grenzen, bij insiders en outsiders. We gaan ook kijken hoe fictiefilm gebruikt wordt om grenzen te bouwen, te contesteren en te ervaren. Dat kan letterlijk, maar ook meer symbolisch, zoals bij identiteit. En dit doen we samen met inwoners, instanties en makers. Uiteraard vanuit beide zijden. Met bijzondere aandacht voor de valkuil van het Eurocentrisch denken. We willen zelfs zelf films gaan maken, samen met hen.”

“Want één ding weten we zeker. Film en populaire cultuur spelen een rol in beeldvorming rond migratie, in alle richtingen. Het is als laagdrempelig medium een boeiende bron voor de Sociale Wetenschappen.”

“Sommige overheden investeren actief in films en series om migratie te ontraden, terwijl initiatieven van kunstenaars en activisten een totaal ander verhaal kunnen vertellen. Het kan uiteraard ook andersom. De kracht van film is om tragedies en conflicten die we uit de media kennen via feitelijke berichten en cijfers een menselijk gelaat of verhaal te geven. Ook in films over migratie heb je het gecompartimenteerde narratief van de ‘goed’ en ‘kwaad’, de held en de slechterik. Propaganda rond migratie is van alle tijden. Wij gaan ons niet uitspreken, enkel de mechanismen blootleggen, zodat mensen zelf inzichten kunnen krijgen in hun eigen denken over bepaalde thema’s.”

Vervaging als purpose

“Het is natuurlijk een hogenhuis cliché om als onderzoeker te zeggen dat je nuance wil brengen in het debat door alle invalshoeken te onderzoeken. Toch is het wel zo. Voor mij ligt dat zowel in tijd en ruimte.”

“Allicht door mijn eerdere opleiding Geschiedenis hou ik ervan om het historisch perspectief te bieden. Niks leuker om te tonen hoe emoji veel gemeen hebben met hiërogliefen. Of een student te motiveren voor een film van 100 jaar oud. Mijn onderzoek binnen de filmstudies confronteerde me dan weer met de geografische nuance van grenzen. Je kan dit uitbreiden naar culturele identiteit, en in de film naar genres. Het is nooit helemaal zwart of wit.”

Weldra verschijnt de website van ‘Reel borders’. Er komt ook een filmprogramma en een tentoonstelling met CINEMATEK.