Drie tot zeven maal meer negatieve gevoelens. Meer dan dubbel zoveel twijfels aan de eigen kennis en kunde. En maar liefst zeven keer meer angst dan gewoonlijk. De corona-epidemie hakt er mentaal zwaar in bij de zorgverleners, zo blijkt uit de ZorgSamen Barometer, een online bevraging naar het psychisch welzijn van zorgverleners. Bijna 3000 zorgverleners uit alle beroepsgroepen, sectoren en provincies vulden de enquête in, waaraan ook professor Johan Bilsen van de VUB-onderzoeksgroep Mental Health and Wellbeing meewerkte.

De resultaten van de ZorgSamen Barometer kunnen worden ingezien op dezorgsamen.be, een platform dat iedereen die in de zorg werkt psychische ondersteuning wil bieden en helpen om voldoende veerkracht te behouden. Het platform werd gelanceerd op 31 maart door Zorgnet-Icuro, een Belgische netwerkorganisatie van zorgorganisaties uit de social profit zoals algemene algemene ziekenhuizen, residentiële en ambulante initiatieven uit de geestelijke gezondheidszorg en voorzieningen uit de ouderenzorg. Op de website van het platform zijn dan ook veel tips en nuttige info te vinden, gebaseerd op input van experts. 

Belangrijke impact

De eerste editie van de ZorgSamen Barometer laat een bijzonder belangrijke impact zien op het gevoelsleven, psychisch functioneren en welbevinden van wie werkt in zorg en welzijn. Zo zegt een zeer ruime meerderheid van de bevraagden veel meer dan in normale omstandiggenden “onder druk te staan” (62% tegenover 24%), zich “vermoeid te voelen” (56% tegenover 22%) en “hyperalert” te zijn (62% tegenover 22%). Naast die impact op persoonlijk vlak, is ook de professionele impact zeer groot. Zo denkt 15 % van de zorgverleners eraan te stoppen met het uitoefenen van het beroep.

“De cijfers maken duidelijk dat er nood is aan psychische ondersteuning van de hulpverleners,” zegt professor Bilsen. “En dat zal zeker zo zijn na de crisis, want vaak komt de weerbots pas als het stof wat is gaan liggen. Nu dringt men in volle actie de eigen problemen nog naar de achtergrond.”

We weten al langer dat zorgverleners niet altijd de beste zorgverleners voor zichzelf zijn.

Opvallend is dat 14% van de deelnemers aangeeft een negatieve ervaring te hebben gehad wanneer ze hun emoties en gedachten deelden met hun leidinggevenden. Zijn de deelnemende zorgverleners van mening dat professionele steun vaak onvoldoende wordt benut, dan vinden ze gelukkig sociale steun vooral bij “hun partner”, alsook bij de “eigen/directe collega’s”. Niettemin geven de resultaten rond de professionele ondersteuning aan dat er specifieke aandacht aan dient te worden besteed in de woonzorgcentra en psychiatrie.  

“We weten al langer dat zorgverleners niet altijd de beste zorgverleners voor zichzelf zijn,” zegt professor Bilsen daarover. “Er ligt nog steeds te vaak een taboe op psychische problemen, en dat geldt nog meer voor hulpverleners. Die worden immers meestal beschouwd als mensen die ‘daar boven’ moeten staan, het moeten aankunnen. Als ze blijk geven het zelf moeilijk te hebben, lopen ze dan ook het risico te worden beschouwd als personen die hun werk niet aankunnen, er niet geschikt voor te zijn. Onderzoek zoals gebeurt met de ZorgSamen Barometer kan bijdragen aan het besrpeekbaarder maken van dat thema, niet alleen bij de hulpverleners zelf, maar ook bij collega-onderzoekers en natuurlijk ook bij studenten. Ik probeer dat nu al te integreren in mijn eigen colleges over mental health en public health.” 

Alle resultaten van de ZorgSamen Barometer zijn hier in te zien. Over een maand wordt een nieuwe editie van Zorgsamen Barometer gelanceerd. Aan het onderzoek rond de bevraging werkten buiten Johan Bilsen van de VUB-onderzoeksgroep Mental Health and Wellbeing zestien academische experten en actoren uit de zorgwereld mee.