Vandaag 23 juni publiceert het Reuters Institute for the Study of Journalism zijn jaarlijks Digital News Report, waarvan imec-SMIT de Belgische partner is. Deze jaarlijkse survey beslaat ondertussen 48 landen verspreid over de hele wereld. Voor België werden ca. 2000 respondenten bevraagd in januari/februari 2021, waarvan 926 voor Vlaanderen.

Prof. dr. Ike Picone, hoofddocent Media en Journalistiek aan de Vrije Universiteit Brussel, en Ruben Vandenplas, onderzoeker bij imec-SMIT-VUB en het Kenniscentrum Cultuur- en Mediaparticipatie, doken in de data voor Vlaanderen.

Dit jaar staat de bespreking van de onderzoeksresultaten volledig in het teken van de impact van het coronavirus op nieuwsgebruik in Vlaanderen en hoe het onderliggende trends in nieuwsgebruik heeft scherpgesteld dan wel gekeerd.

Bijgaand vindt u

  • De 9 key trends voor Vlaanderen die het meest uit het oog springen uit de data van 2021, inclusief een paar quotes van prof. dr. Ike Picone
  • Een uitnodiging voor een korte webinar op 23 juni om 9u waarop wij de 9 key trends toelichten alsook een nieuwe webstek voorstellen waarop de data voor Vlaanderen te raadplegen zullen zijn adhv interactieve grafieken en thematische analyses.
  • De Policy Brief van imec-SMIT-VUB (in het Engels), die dieper ingaat op deze 9 key trends
  • Het Country Report voor België, met een aantal kerncijfers over evolutie van nieuwsgebruik in Vlaanderen en Wallonië, dat opgenomen is in het DNR
  • Het persbericht van het Reuters Institute met de kernpunten uit de internationale data van het Digital News Report.

9 key trends in nieuwsgebruik in Vlaanderen uit het Digital News Report 2021

1. COVID-19: VLAANDEREN’S EERSTE DIGITALE DESINFORMATIEGOLF

Vlaamse nieuwsgebruikers worden meer geconfronteerd met nep of misleidend nieuws over COVID-19 dan met desinformatie over enig ander onderwerp. Politici blijken het meest gewantrouwd te worden als bron van nepnieuws over de pandemie.

2. NIEUWSINTERESSE GROEIT, MAAR NIEUWS MIJDEN OOK

De wereldwijde gezondheidscrisis leidde tot een verhoogde nieuwshonger bij Vlaamse nieuwsgebruikers. Ondanks de verhoogde interesse in nieuws, keren een groeiend aantal gebruikers zich helemaal af van nieuws.

3. TELEVISIE SPANT DE KROON

De pandemie heeft de nieuwsgewoonten van de Vlaamse nieuwsgebruikers op zijn kop gezet. In een jaar waarin mensen het grootste deel van hun tijd binnenshuis doorbrachten, heeft televisie zijn plaats als belangrijkste nieuwsbron heroverd.

4. NIEUWS VIA SOCIALE MEDIA DAALT

Sociale media worden minder gebruikt als bron voor nieuws. Dit valt samen met een groeiende bezorgdheid over nepnieuws op sociale media en messaging apps. Vlaamse gebruikers kiezen er steeds vaker voor om nieuws rechtstreeks te raadplegen.

5. VERTROUWEN IN NIEUWS STIJGT

Na een gestage daling in de afgelopen twee jaar, steeg het vertrouwen in nieuws in 2021 met ongeveer 10 percentpunten. Een meerderheid van de Vlaamse gebruikers (61%) geeft nu aan het nieuws te vertrouwen, maar daar achter gaat wel een groeiende kloof schuil tussen politiek links en rechts georiënteerde nieuwsgebruikers.

6. GEVESTIGDE NIEUWSMERKEN WINNEN AAN VERTROUWEN

Het vertrouwen van het publiek in Vlaamse nieuwsmerken is in 2021 toegenomen. 'Kwaliteitsnieuwsmerken' blinken uit als betrouwbare bronnen. Vooral de VRT lijkt zijn plaats als baken van vertrouwen te verstevigen, met 63% van de nieuwsgebruikers die de VRT meer dan een 8 /10 geven.

7. DE MEERDERHEID BETAALT NOG STEEDS NIET VOOR NIEUWS

Ondanks de toegenomen interesse in nieuws tijdens de pandemie, is de bereidheid om te betalen voor nieuws niet zo heel erg gestegen. Met een stijging van iets meer dan 4 pp betaalt nu ongeveer 16% van de Vlaamse nieuwsgebruikers voor online nieuws.

8. MILLENIALS DRIJVEN ADOPTIE VAN ALTERNATIEVE BETAALWIJZEN AAN

De meerderheid van de betalende nieuwsgebruikers neemt het liefst een maand- of jaarabonnement bij één online nieuwsleverancier. Een groeiende groep jonge, hoogopgeleide Vlamingen ondersteunt wel meerdere nieuwsmedia financieel.

9. WE PRATEN NIET MEER (OVER NIEUWS) ZOALS VROEGER

Door de lockdowns deden zich minder gelegenheden voor om met vrienden en collega's over nieuws te praten, en dat werd niet opgevangen online. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke dip in participatie aan nieuws. De helft van de Vlaamse nieuwsgebruikers gaf aan nieuws niet te delen, liken of te bespreken.

Prof. dr. Ike Picone, hoofddocent media en journalistiek imec-SMIT-VUB:

“Het vertrouwen in nieuws bleef relatief hoog in Vlaanderen, maar daalde de laatste jaren wel. De coronacrisis lijkt dit gekeerd te hebben. Niet alleen stijgt het vertrouwen in nieuws in het algemeen, maar de meeste Vlaamse nieuwsmedia zien dit ook weerspiegeld in een hogere vertrouwensscore, ook voor hun meer populaire merken.”

“Verschillende Vlaamse nieuwsmedia rapporteerden significante stijgingen in hun abonnementen en inkomsten met mooie jaarresultaten als gevolg. Uit de cijfers blijkt inderdaad dat meer mensen het afgelopen jaar betaalden voor online nieuws, maar met 16% blijft dat een zeer beperkte groep. De vraag blijft hoe sterk dat aantal nog kan groeien, en of dit een voldoende grote markt zal blijken om alle huidige spelers in de Vlaamse nieuwssector te onderhouden.”